Những “thần đồng” Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại điện tử

Alibaba của Jack Ma và Tencent của Pony Ma là hai doanh nghiệp khổng lồ công nghệ trong nền kinh tế kỹ thuật số ở Trung Quốc. Hai gã khổng lồ này luôn đối đầu nhau từ lâu để thống trị thị trường người dùng Internet trong nước. Nhưng cuộc chiến này dường như đã vượt ra ngoài Đại Lục, và Đông Nam Á đang dần trở thành chiến trường mới của họ.

Jack Ma – Người đàn ông nhỏ con nhưng “cái đầu” không hề nhỏ

Nếu hỏi doanh nhân nào ở Trung Quốc nổi tiếng nhất thế giới, chắc hẳn gần như câu trả lời là Jack Ma, người sáng lập ra Tập đoàn Alibaba, người đàn ông không bao giờ bỏ cuộc.

Jack Ma đã từng nói: “Mỗi lần thất bại, tôi làm lại, cho tới khi thành công”.

Đằng sau sự thành công này là những chặng đường dài đầy chông gai, thử thách nhưng ông không hề bỏ cuộc.

Jack Ma sinh ngày 15/10/1964 ở Hàng Châu (Trung Quốc), tên khai sinh là Mã Vân. Ông là người con thứ hai, trên ông có một người anh và dưới có một người em gái. Cũng như các gia đình khác vào thời này, nghèo khó, túng thiếu.

Thời đi học, Jack Ma không phải là một học sinh giỏi, đặc biệt là môn Toán. Suýt chút nữa, ông còn không học tới trung học “Tôi trượt bài kiểm tra tiểu học 2 lần, trượt kỳ thi trung học 3 lần và trượt bài thi vào đại học 2 lần”. Thất bại trong các kỳ thi là một trong số những thất bại trong cuộc đời con người. Điều ngạc nhiên nhất là, trước ông có rất nhiều người lận đận với đường học hành nhưng vẫn làm ra được những điều vĩ đại như Albert Einstein, Thomas Edison, Abraham Lincoln. Ông đã từng đạt 1/120 môn Toán trong kỳ thi Đại học. Ông đạt điểm thấp như vậy không phải là không chuẩn bị. Đến giờ khi đã Alibaba đã trở thành tập đoàn hùng mạnh nhưng ông vẫn không thể đọc được báo cáo tài chính. Tuy nhiên, ông thành công không cần giỏi môn Toán nhưng tuổi thơ của ông hoàn toàn không có sự tồn tại của “máy vi tính”.

Trong một xã hội mà tiền và quan hệ quyết định mọi thứ, Jack Ma hiểu chỉ có giáo dục mới giúp ông tiến lên. Sau 2 lần thi trượt thì cuối cùng ông cũng đỗ vào Học viện sư phạm Hàng Châu trong lần thi thứ 3 vào năm 1984 và tốt nghiệp chuyên ngành Ngoại Ngữ vào năm 1988.

Sau khi tốt nghiệp, trong tay là tấm bằng đại học, ông hăm hở đi tìm cho mình một công việc đầu tiên. Tuy nhiên, không ai muốn nhận ông, kể cả KFC.

“Ngày hôm nay thật tồi tê, ngày mai còn tồi tệ hơn, nhưng ngày kia đời sẽ đẹp”.

Jack Ma quyết định đi theo đam mê của mình là Tiếng Anh. Ông nhận công việc bán thời gian tại một trường đại học địa phương, trở thành giáo viên dạy tiếng Anh với mức lương 12 USD một tháng. Tuy thu nhập không cao nhưng ông vô cùng yêu công việc này.

Năm 1995, Jack Ma khởi nghiệp với Công ty Dịch thuật Hải Bác. Công việc này mang đến cho ông cơ hội đi Mỹ công tác và đây là chuyến đi thay đổi cuộc đời ông.

Chuyến đi Mỹ của ông được thuật lại trong cuốn “Mã Vân-Triết lý sống của tôi. Theo như cuốn tự truyện thì chính quyền Hàng Châu lúc đó đã cử một người sang Mỹ để liên hệ với một đối tác và Jack Ma được chọn.

Có thể nói đây là một chuyến đi đầy biến cố trong cuộc đời ông, khiến ông suýt chút nữa “một đi không trở lại”. Doanh nghiệp Mỹ mà ông làm việc cùng là một công ty lừa đảo, có thiên hướng xã hội đen. Để bình an trở về, ông phải nói dối họ rằng muốn trở về Trung Quốc để phát triển ngành Internet cho dù lúc đó ông chẳng biết Internet là gì. Không cam lòng ra về với tay trắng, Jack Ma quyết định đặt vé đến Seattle, để tìm hiểu Internet là gì. Khi đến Seattle, ông gặp nhiều chuyên gia và lần đầu tiếp cận với Internet.

Ông kể lại: “Họ bảo tôi hãy tìm kiếm một thứ gì đó và Internet sẽ cho tôi kết quả, tôi đã nhập từ ‘bia’ để tìm kiếm”. Vô vàn kết quả tìm kiếm về bia hiện ra trước mắt ông. Ông quá ngạc nhiên và vô cùng thích thú trước thứ công nghệ mới kỳ lạ nhưng Jack Ma ngay lập tức thấy buồn lòng, ông không nhìn thấy bất kỳ một kết quả về loại bia Trung Quốc nào xuất hiện trên Internet.

Đó cũng là thời khắc mà Jack Ma quyết định sẽ về Trung Quốc để tạo ra một công ty Internet. Năm 1999, Jack Ma tập hợp 17 người bạn thân của mình trong một căn phòng nhỏ và thuyết phục họ đầu tư vào Công ty Internet mới mang tên Alibaba. Nhắc đến Alibaba, người ta nhắc đến lĩnh vực thương mại điện tử, nổi tiếng nhất nằm ở hai mảng cung cấp dịch vụ thương mại B2B (giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp) và C2C (giữa khách hàng và khách hàng). Năm 2010, Alibaba bắt đầu mở rộng ra toàn cầu, vào thời điểm này xuất hiện eBay, Jack Ma nhận ra mối hiểm họa tiềm ẩn vì vậy ông đã xây dựng một dự án bí mật: thị trường trực tuyến để đủ sức cạnh tranh với eBay và đó là cách Taobao ra đời.

Với sự phát triển của thương mại điện tử hiện nay thì người đàn ông nhỏ bé, tướng mạo xấu xí, xuất thân bần hàn, liên tục thất bại như Jack Ma sẽ luôn được nhắc tới không phải vì sự giàu có mà là với sự kiên trì, bền bỉ không bao giờ bỏ cuộc.

Pony Ma – Tuổi trẻ tài cao

Đối lập với một người đàn ông luôn giao lưu truyền thông, hay nói, sôi nổi như Jack Ma thì Pony Ma lại là người khá kín tiếng, thận trọng và cuộc đời ông được ví như dãy số bí ẩn.

Đầu năm 2018, Pony Ma xếp thứ 17 trong danh sách những người giàu nhất thế giới do Forbes công bố, xếp trên Jack Ma, với khối lượng tài sản ước tính là 48 tỷ USD.  Pony Ma là nhà sáng lập, người đứng đầu Tencent – công ty công nghệ. Như nhiều tỷ phú khác ở Trung Quốc, tên thật của Pony Ma là Ma Huateng, ông sinh năm 1971. Thời niên thiếu ông phải chuyển nhà rất nhiều lần vì bố ông phải đi khắp nơi để mưu sinh.

Năm 1993, ông tốt nghiệp khoa học máy tính tại Đại học Thâm Quyến. Khác với Jack Ma, sau khi ra trường Pony Ma có một công việc khá ổn tại công ty viễn thông với mức lương 176 USD. Trong giai đoạn cuối thập niên 90, nhìn thấy cơ hội trong bối cảnh nền kinh tế mới ở Trung Quốc với sự xuất hiện Internet. Ông quyết định cùng một số bạn đại học sáng lập Tencent vào năm 1998.

Sản phẩm đầu tiên của họ là dịch vụ nhắn tin tức thời bằng máy vi tính có tên là OICQ. Dịch vụ nhanh chóng thu hút được giới trẻ. Đến năm 2000, họ lại vấp phải vấn đề bản quyền với một ứng dụng của công ty Isarel có tên là ICQ nên đổi tên dịch vụ thành QQ. Tencent kiếm tiền tự nhiên thông qua quảng cáo và phí hàng tháng cho những người dùng cao cấp QQ. Chỉ chưa đầy 2 năm, công ty nhanh chóng hút được 4.4 triệu USD tiền đầu tư từ quỹ mạo hiểm của một trong những công ty viễn thông lớn nhất Hong Kong.

Dù sở hữu khối tài sản đồ sộ nhưng ông chủ Tencent lại rất kín tiếng với truyền thông, hoàn toàn trái ngược với Jack Ma của Alibaba. Pony Ma nhận lời phỏng vấn với một phóng viên nước ngoài lần đầu vào 2011 nhưng rất ít nói về bản thân. Ông là một nhà chiến lược, có sở thích về thiên văn học đó chính là lý do vì sao ông đầu tư vào các startup tìm kiếm mặt trăng và các tiểu hành tinh để tìm những nguồn nguyên liệu tự nhiên.

Một nhà phân tích từng ví Pony Ma giống như một con bọ cạp. “Ông ấy không bao giờ nói nhiều nhưng luôn nghĩ về các chiến lược. Ma ẩn mình sau tấm rèm, rất tập trung và sau đó bắt đầu tấn công”, vị này nói. Đôi khi, giữ một tiểu sử ít ỏi đồng nghĩa với việc tự làm dày nó lên theo thời gian.

Hai ông lớn của Alibaba và Tencent đều có một xuất phát điểm như nhau là đều là hai bàn tay trắng và họ có một sự nỗ lực đáng nể.